Bir süredir sürekli dillerde olan faizler artarsa borsa düşer önermesi hakkında bir kaç şey söylemek istiyorum. Biraz uzun olacak, umarım sıkılmazsınız.
Öncelikle 1995 senesinde bir aracı kurumda profesyonel olarak çalışırken, borsada yatırıma ve işlem yapmaya başlamış biri olarak söyleyebilirim ki; 90’lı yıllar, yüksek enflasyonun olduğu ve enflasyonun da %10-20 üzerinde faizin kazanıldığı yıllardı. Haliyle o yüksek faiz dönemlerinde, bilfiil borsada çalıştığım ve yatırımlarımı yönettiğim için, faiz borsa arasındaki korelasyonu inceleyecek çok vaktim oldu.
Borsa Düşer mi? Yükselir mi?
Faizler arttırıldığı zaman borsa düşer evet. Çünkü faiz, garanti paradır ama borsa riskli bir yatırımdır. Ancak, faizlerin artması ile borsaya gelen satışı, önce cari fiyatlardan sonra borsa düştükçe zamanla daha düşük fiyatlardan muhakkak birileri karşılar, kaldı ki halka açık lotların tamamının satılması, yani herkesin elindeki hisseleri satması ve borsadan tamamen çıkması da mümkün değildir. Birileri satıyorsa, birileri de alıyordur.
Bu sebeple faiz artışı, bir satış sebebi olarak kullanılabilir ama o ilk zamanlardaki düşüş bittikten sonra, yani satmanın avantajlı olmadığı fiyatlar oluştuğu andan itibaren, bu sefer hissede kalan ya da çok uzun zaman öncesinden borsada park etmiş olan patronun, büyük fonların ya da uzun vadeli yatırımcıların paralarının bir alternatif maliyeti oluşur.
Bu sefer hisseler, borsadan çıkamamış veya çıkmamış paraların, en az enflasyon kadar değerlenmesi için tekrar primlenmeye başlarlar. Bu sebeple yüksek enflasyon dönemlerinde faiz artışları kısa vadeli satışlar getirse de; uzun vadede hisseler, muhakkak o faiz kadar bir kazanç sağlarlar.
Günümüzde ise durum daha farklı. Bir kere faiz, enflasyonun altında. Parayı faize koyduğun anda direk zarardasın, kaldı ki kimse parasını 1 yıl vade ile bağlamak istemiyor çünkü gelişmelere açık bir ekonomimiz var. Oysa borsada, uzun zamandır hissede olan paralar yukarda bahsettiğim alternatif maliyeti kurtarmak için prim üstüne prim yapıyorlar.
O sebeple faiz artışının, faiz hala negatif olduğu için borsaya satış anlamında çok etkisi olmuyor, sadece halka açık şirketlere finansman anlamında yük bindiriyor ki, güçlü şirketler kendi tahvillerini çıkartarak ve yurtdışından borçlanarak bunu da bertaraf ediyorlar. Özellikle #sise #brsan gibi şirketler ihracat yaptıkları için, yurtdışı borçlanmalarda bir kur riski de almıyorlar.
Peki bundan sonraki süreçte, faiz enflasyonun üzerine çıkacak mı? Ben sanmıyorum. Bence baz etkisiyle azalan enflasyon ile artan faizleri bir noktada birleştirip orada faiz artışlarını kesecekler. Çünkü ortodoks politikalar sebebiyle yurtdışından yatırım ve sıcak para bulma ihtimalimiz her geçen gün artıyor. Not görünümlerimiz iyileşiyor, cds lerimiz düşüyor, her şeyin ötesinde ülkemizin en büyük cari açık kalemleri olan enerji ve kimyada dışa bağımlılığı azaltacak inanılmaz yatırımlar yapılıyor. Bu yatırımlar ülkemize yatırım yapmak isteyen yabancılar tarafından da gayet net görülüyor.
Enflasyonu azaltmanın üç yolu var!
1- Maliyet enflasyonunu azaltmak.
Enerji ve işgücü maliyetlerinin artmasını engellemek. Devlet burada şimdilik dövizin yükselmesini engelleyebiliyor görünüyor. Üzerine maaşların da enflasyon kadar artmasını engelleyebilirse; şirketler, maliyetler artmadığı için fiyatları da arttırmayacaklar
2- Talep enflasyonunu azaltmak.
Maaşların enflasyon kadar artmasını engellediğiniz anda, bir süre halk olarak acı reçete ile başbaşa kalacağız ama azalan tüketim, fiyatların artmasını da engellemiş olacak.
3- Hazinenin gelirlerini artttırmak.
Bunu da zaten vergilerle yapıyorlar. Böylece hem hazinenin kasası doluyor hem de ithal tüketim kısılmaya çalışılıyor. Hazine kasasını doldurunca gerekli sübvansiyonlar ve teşvikler verilebilir hale geliyor.
Bu üç yolu da becerebilirsek; faizleri enflasyon seviyesine kadar bile arttırmadan enflasyonu düşürmemiz ve aradan geçen zamanda da cari açığı kapatıcı yatırımları tamamladığımız taktirde de düze çıkmamız son derece mümkün.
Kaynak: twitter.com/@TolgaAykut15